W poznawaniu gór i rozwoju turystyki, szczególnie w początkowej fazie ogromną rolę odgrywały towarzystwa turystyczne. Zrzeszały one miłośników gór, którzy zajmowali się ich poznawaniem, opisywaniem, badaniem, udostępnianiem i popularyzowaniem wśród szerokiej publiczności. Nie inaczej było w Tatrach i innych górach Polski. Tym bardziej zdumiewa, że wiedza na ten temat jest stosunkowo niewielka, a w poważnych źródłach znaleźć można nieprawdziwe informacje. W Polsce standardowo powtarza się jakoby Towarzystwo Tatrzańskie było „szóstą na świecie organizacją górską”, co mija się z prawdą. Wiele prekursorskich stowarzyszeń odeszło w zapomnienie nawet w swoich ojczystych krajach. Poniżej przypomnę niektóre z tych organizacji. Ze względu na skąpe i trudno dostępne źródła można to traktować jako pierwsze przybliżenie rozległej tematyki.

Pierwsze organizacje turystyczno-górskie powstawać zaczęły dopiero w XIX wieku, co było naturalną konsekwencją rozwoju cywilizacyjnego. W czasach bardziej odległych, kiedy góry były siedzibą bogów i złych mocy, do ich odwiedzania nie było wielu chętnych. Wraz z odkrywaniem nowych lądów i początkiem rozwoju nauki, już u schyłku średniowiecza zaczęli się pojawiać śmiałkowie wychodzący na góry, a później poszukiwacze skarbów. Były to jednak przypadki nieliczne¹. Dopiero znacznie później, kiedy z jednej strony powstało zamożne i wykształcone mieszczaństwo, a z drugiej nastąpił znaczny rozwój transportu, ułatwiający dostęp do gór, liczba chętnych na górskie eskapady zaczęła gwałtownie wzrastać. Naturalnie, w pierwszym rzędzie miało to miejsce w najbardziej wówczas rozwiniętej przemysłowo i komunikacyjnie Wielkiej Brytanii. Ponadto, cytowany autor podkreśla, że istotny wpływ na zainteresowanie wycieczkami górskimi miała też duża popularność sportów wśród brytyjskiej inteligencji. Tam też szukać należy pierwszych organizacji turystycznych. Warto tu podkreślić, że równie wcześnie popularność sportu wzrosła w strefie niemieckojęzycznej. Jednym z pionierów niemieckiej gimnastyki, poniekąd blisko związanej z dzisiejszą „wspinaczka panelową” był niemiecki nacjonalista, Friedrich Jahn (1778-1852)²,³.
Inną przyczyną popularności sportu, były tendencje patriotyczno-militarystyczne. Jedne państwa liczyły na militarne wykorzystanie wyszkolonych alpinistów, a inne chciały poprzez tworzenie takich organizacji zademonstrować swoje istnienie i niezależność. Tak też po raz pierwszy we Włoszech powstały oddziały Alpini, czyli żołnierzy wyszkolonych do działań w Alpach (1872). Po wojnie francuskopruskiej (1870–71) i wskutek zagrożenia ze strony Włoch, powstanie klubu francuskiego (CAF) stało się poniekąd naturalną koniecznością, czego echa znaleźć można w dokumentach założycieli. Także powstanie naszego Galicyjskiego Towarzystwa Tatrzańskiego wydaje się być, poza osobistymi ambicjami i interesami, wynikiem trendów panujących w ówczesnej Europie, jak i chęci zademonstrowania „polskiej racji stanu”, do czego wrócę jeszcze na końcu.
Największy rozwój towarzystw górskich nastąpił w Wielkiej Brytanii w epoce wiktoriańskiej. W szczególności, duży wpływ na spopularyzowanie wśród brytyjskich dżentelmenów wycieczek w Alpy, w tym na Mont Blanc, przypisuje się zdobywcy najwyższego szczytu Alp w 1851 roku, Albertowi Smithowi4. Powrócimy jeszcze do tego przy okazji opisu najstarszej organizacji przewodnickiej, jaka powstała w Chamonix w roku 1821.