Trudno mówić o bieszczadzkich zabytkach, nie wspominając wcześniej o historii osadnictwa na tych ziemiach. Sięga ona czasów prehistorycznych, zaś pierwsze dowody na obecność człowieka pochodzą z trzeciego tysiąclecia przed Chrystusem.
To właśnie z tego okresu wywodzą się ślady pobytu koczowniczego pasterzy, odkryte w dolinie Sanu. Później, około 1000 lat p.n.e. pojawiły się w tym rejonie rolnicze ludy kultury łużyckiej, a na początku naszej ery – Celtowie. Z tego też czasu pochodzą rzymskie monety, odnalezione w kilku miejscowościach bieszczadzkich. Odkrycia te są świadectwem istnienia szlaków handlowych, przecinających Karpaty. Na schyłek starożytności przypadają przejścia przez te ziemie ludów germańskich, a po nich pojawienie się Słowian. Nie pozostawili oni jednak po sobie trwałych śladów.
Do X wieku sięgało tu państwo Wiślan. W wieku X istniały już spore skupiska osad rolniczych – wokół grodów w Sanoku i Przemyślu. W tym też stuleciu ziemie te weszły pod panowanie książąt ruskich. Taki stanutrzymywał się aż do około połowy XIV wieku, kiedy tereny te przejął król Kazimierz Wielki. W ciągu kolejnych dwóch stuleci nastąpił rozwój gospodarczy, powstała większość bieszczadzkich miejscowości. W 1657 r. miał miejsce przemarsz sprzymierzonych ze Szwedami wojsk siedmiogrodzkich Rakoczego, które dokonały spustoszenia wsi w dolinie Osławy. Życie zamieszkujących te tereny zakłócali także tołhaje – ludzie wyjęci spod prawa, którzy napadali na dwory, kupców i wsie, które niszczyli, mordowali i uprowadzali ludność. Ludzie wędrowali, tworzyły się grupy etniczne, jak Bojkowie i Łemkowie. Zamieszkiwali tu też ludzie pochodzenia rusińskiego i włoskiego. Po pierwszym rozbiorze Polski, w 1772 r., Bieszczady zostały objęte panowaniem austriackim. W 1846 r. szlachta sanocka dokonała nieudanej próby powstańczej. Na drugą połowę XIX wieku przypada okres rozwoju gospodarczego, na obrzeżach gór budowano kopalnie ropy naftowej, linie kolejowe łączące Węgry z Galicją. Wraz z szerzeniem oświaty kształtowała się świadomość narodowa ludu wiejskiego.